"In Plaster" by Sylvia Plath

Wiersz mlodej,tragicznie zmarlej poetki - Sylwii Plath (1932-1963), o tym, jak bycie w gipsie otwiera na rozmyslanie o podwojnym ja.


In Plaster

I shall never get out of this! There are two of me now:
This new absolutely white person and the old yellow one,
And the white person is certainly the superior one.
She doesn't need food, she is one of the real saints.
At the beginning I hated her, she had no personality --
She lay in bed with me like a dead body
And I was scared, because she was shaped just the way I was

Only much whiter and unbreakable and with no complaints.
I couldn't sleep for a week, she was so cold.
I blamed her for everything, but she didn't answer.
I couldn't understand her stupid behavior!
When I hit her she held still, like a true pacifist.
Then I realized what she wanted was for me to love her:
She began to warm up, and I saw her advantages.

Without me, she wouldn't exist, so of course she was grateful.
I gave her a soul, I bloomed out of her as a rose
Blooms out of a vase of not very valuable porcelain,
And it was I who attracted everybody's attention,
Not her whiteness and beauty, as I had at first supposed.
I patronized her a little, and she lapped it up --
You could tell almost at once she had a slave mentality.

I didn't mind her waiting on me, and she adored it.
In the morning she woke me early, reflecting the sun
From her amazingly white torso, and I couldn't help but notice
Her tidiness and her calmness and her patience:
She humored my weakness like the best of nurses,
Holding my bones in place so they would mend properly.
In time our relationship grew more intense.

She stopped fitting me so closely and seemed offish.
I felt her criticizing me in spite of herself,
As if my habits offended her in some way.
She let in the drafts and became more and more absent-minded.
And my skin itched and flaked away in soft pieces
Simply because she looked after me so badly.
Then I saw what the trouble was: she thought she was immortal.

She wanted to leave me, she thought she was superior,
And I'd been keeping her in the dark, and she was resentful --
Wasting her days waiting on a half-corpse!
And secretly she began to hope I'd die.
Then she could cover my mouth and eyes, cover me entirely,
And wear my painted face the way a mummy-case
Wears the face of a pharaoh, though it's made of mud and water.

I wasn't in any position to get rid of her.
She'd supported me for so long I was quite limp --
I had forgotten how to walk or sit,
So I was careful not to upset her in any way
Or brag ahead of time how I'd avenge myself.
Living with her was like living with my own coffin:
Yet I still depended on her, though I did it regretfully.

I used to think we might make a go of it together --
After all, it was a kind of marriage, being so close.Now I see it must be one or the other of us.She may be a saint, and I may be ugly and hairy,
But she'll soon find out that that doesn't matter a bit.
I'm collecting my strength; one day I shall manage without her,
And she'll perish with emptiness then, and begin to miss me.


W gipsie

Nigdy sie z tego nie wyzwole! Jest nas teraz dwoje:
Jedna jest nowa i snieznobiala, a druga, stara i zolta,
Snieznobiala jest bez watpienia ta, ktora dominuje.
Nie potrzebuje jesc, jest jak prawdziwa swieta.
Na poczatku ja nienawidzilam, taka bez osobowosci —
Lezala ze mna w lozku jak martwa,
A ja przerazona tym, ze jest dokladnie wyrzezbiona na moj ksztalt,

Tylko bardziej biala i nielamliwa, i bez zadnych narzekan.
Przez tydzien nie moglam spac, z powodu jej zimna.
Winilam ja za wszystko, lecz ona byla niewzruszona.
Nie moglam zrozumiec jej glupiego zachowania!
Kiedy ja uderzylam, nawet sie nie poruszyla, prawdziwa pacyfistka.
Pozniej zorientowalam sie, ze ona chciala bym ja pokochala.
I zaczela sie rozgrzewac, a ja zobaczylam jej dobre strony.

Beze mnie, nie moglaby istniec, za co oczywiscie byla wdzieczna.
Dalam jej dusze, i rozkwitlam z niej jak roza
Rozkwita z wazonu, z kiepskiej porcelany,
I to ja przykulam wszystkich uwage,
Nie jej biel czy piekno, czego sie na poczatku spodziewalam.
Troche ja holubilam, a ona skrzetnie na to odpowiadala —
Mozna by od razu powiedziec, ze miala mentalnosc niewolnika.

Nie przeszkadzalo mi, ze mi dogadza, ona to lubila robic.
Rankiem budzila mnie wczesnie, sloncem odbijanym
Od niesamowicie bialego ciala, nie moglam pomoc inaczej, niz spogladajac
na jej schludnosc i jej cichosc, i jej cierpliwosc:
Lagodzila moje cierpienia jak najlepsza pielegniarka,
Dbajac o moje kosci tak, by prawidlowo sie zrosly.
Wtedy nasz zwiazek zaczal zakwitac.

Przestala byc ze mna jednomyslna, a zaczela traktowac z rezerwa.
Czulam jak mnie krytykuje wbrew samej sobie,
Jak gdyby obrazaly ja moje przyzwyczajenia.
Wpuscila wiecej powietrza, a sama uleciala myslami w dal.
A moja skora zaczela mnie swedzic i schodzic miekimi platami.
Po prostu nie dbala o mnie dobrze.
Wtedy zobaczylam, o co chodzi: ona myslala, ze jest niesmiertelna.

Chciala mnie opuscic, myslala, ze to ona rzadzi,
Trzymalam ja w ciemnosci, a ona byla obrazona —
Marnowanie jej dni w dogadzaniu polowce ciala!
Po cicho, zaczela wierzyc, ze umre.
Wtedy moglaby pokryc moje usta i oczy, zakryc mnie calkowicie.
I trzymac moja pomalowana twarz tak, jak opakowanie mumi
trzyma twarz faraona, chociaz zrobione jest z wody i gliny.

Nie chcialam w zaden sposob pozbyc sie jej.
Przeciez tak dlugo mnie wspierala, a ja teraz taka slaba
Zapomnialam, jak chodzic i siadac.
Ostroznie, zatem, nie chcialam ja w zaden sposob urazic
Czy cieszyc sie przedwczesnie z ewentualnej zemsty.
Zycie z nia bylo jak zycie z wlasna trumna:
Ciagle od niej zalezalam, chociaz robilam to ze skrucha.

Zdawalo mi sie, ze moglibysmy sprobowac razem —
Mimo wszystko, to przeciez byl rodzaj malzenstwa, bycie tak blisko siebie.
Teraz widze, ze musi byc jedna albo druga.
Ona moze byc swieta, a ja moge byc brzydka i wlochata
Ale ona wkrotce sie dowie, ze to nie wazne.
Zbieram swoje sily: pewnego dnia poradze sobie bez niej,
A wtedy, ona odejdzie w nicosc i zacznie za mna tesknic.

"Desert Places" by Robert Frost

Dalszy ciag zmagania sie z oddaniem na polski poezji R. Frosta.

Desert Places
Snow falling and night falling fast, oh, fast
In a field I looked into going past,
And the ground almost covered smooth in snow,
But a few weeds and stubble showing last.

The woods around it have it - it is theirs.
All animals are smothered in their lairs.
I am too absent-spirited to count;
The loneliness includes me unawares.

And lonely as it is, that loneliness
Will be more lonely ere it will be less -
A blanker whiteness of benighted snow
With no expression, nothing to express.

They cannot scare me with their empty spaces
Between stars - on stars where no human race is.
I have it in me so much nearer home
To scare myself with my own desert places.


Samotne przestrzenie

Och, jak szybko snieg pada i noc zapada tam.
W polu, mijajacego czasu obraz mam.
Juz ziemia sniegiem przykryta gladko,
Procz kilku zielonych scierniska plam.

Lasy wokolo posiadaja to cos - na wieczna wlasnosc.
W norze zwierzyna opatulona w sennosc.
A moj duch zbyt daleko, by czymkolwiek byc;
Niepostrzezenie lapie mnie samotnosc.

I pograzony w pustki masie
Bede bardziej samotny niz w czasie -
Kiedy czysta biel sniegu ginie w mroku.
Bez ostatniego slowa, niczego nie niesie.

Nic mi nie zrobi ich straszenie
Miedzygwiezdna otchlania - bezludnych planet cienie.
Mam to cos w sobie, blizej niz moj dom,
Dreczony przez wlasne samotne przestrzenie.

"Acquainted with the Night " by Robert Frost

Robert Frost

Acquainted with the Night

I have been one acquainted with the night.
I have walked out in rain -- and back in rain.
I have outwalked the furthest city light.

I have looked down the saddest city lane.
I have passed by the watchman on his beat
And dropped my eyes, unwilling to explain.

I have stood still and stopped the sound of feet
When far away an interrupted cry
Came over houses from another street,

But not to call me back or say good-bye;
And further still at an unearthly height,
A luminary clock against the sky

Proclaimed the time was neither wrong nor right.
I have been one acquainted with the night.


Z noca za pan brat

Zostalem tym, kto z noca jest za pan brat.
Raz po raz w deszczu ulice przemierzalem.
Poza ostatnie swiatla miasta, przeszedlem drogi szmat.

W dol ulicy z tesknota spojrzalem.
Przecialem jedna z nocnych straznika drog,
Lecz nieskory do wyjasnien wzrok spuscilem.

Stanalem wstrzymujac szelest nog,
Gdy przez domow szlak z dzielnicy odleglej,
Krzyk przecial nocy chlod,

Nie po to, by mnie zawrocic czy pozegnac w drodze mej;
Tylko w cichej, nadziemskiej przestrzeni bez krat,
Zegar ksiezyca w pelni swej

Oznajmil, ze ani zly ani dobry czas moich lat.
Zostalem tym, kto z noca jest za pan brat.

"Saints" by Louise Gluck

I jeszcze raz pani Gluck. Koncepcja wiersza bardzo mi sie podoba.

Louise Gluck

Saints

In our family, there were two saints,
my aunt and my grandmother.
But their lives were different.

My grandmother's was tranquil, even at the end.
She was like a person walking in calm water;
for some reason
the sea couldn't bring itself to hurt her.
When my aunt took the same path,
the waves broke over her, they attacked her,
which is how the Fates respond
to a true spiritual nature.

My grandmother was cautious, conservative:
that's why she escaped suffering.
My aunt's escaped nothing;
each time the sea retreats, someone she loves is taken away.

Still she won't experience
the sea as evil. To her, it is what it is:
where it touches land, it must turn to violence.

Swieci

Mielismy dwoch swietych w naszej rodzinie,
moja ciotke i moja babcie.
Dwie rozne historie zycia.

Moja babcia byla spokojna, do samego konca.
Jak czlowiek na plazy, ktory brodzi w plytkiej wodzie
i z jakis powodow
morze nie ma odwagi go skrzywdzic.
Kiedy moja ciotka przychodzila nad brzeg,
morze szalalo, rzucajac w nia ogromne fale,
pewnie tak Fatum traktuje
czysto duchowa nature.

Moja babcia byla zachowawcza, konserwatywna,
dlatego ominelo ja cierpienie.
Cierpienie nigdy nie szczedzilo ciotki;
przy kazdym odplywie morze zabiera kogos z jej ukochanych

Ciagle nie ma w niej zalu
do morza, ze zle. Dla niej, ono takie jest:
kazde dotkniecie brzegu zamienia go w potwora.

"A fantasy" by Louise Gluck

Po ciezkiej przeprawie z wierszem Hardy'ego, tym razem cos lzejszego. Chociaz, tematyka bardzo trudna.

Louise Gluck

A Fantasy

I'll tell you something: every day people are dying.
And that's just the beginning.
Every day, in funeral homes, new widows are born,
new orphans. They sit with their hands folded,
trying to decide about this new life.

Then they're in the cemetery, some of them
for the first time. They're frightened of crying,
sometimes of not crying. Someone leans over,
tells them what to do next, which might mean
saying a few words, sometimes
throwing dirt in the open grave.

And after that, everyone goes back to the house,
which is suddenly full of visitors.
The widow sits on the couch, very stately,
so people line up to approach her,
sometimes take her hand, sometimes embrace her.
She finds something to say to everbody,
thanks them, thanks them for coming.

In her heart, she wants them to go away.
She wants to be back in the cemetery,
back in the sickroom, the hospital. She knows
it isn't possible. But it's her only hope,
the wish to move backward. And just a little,
not so far as the marriage, the first kiss.

Zyczenie

Cos ci powiem: kazdego dnia
umieraja ludzie. To zaledwie poczatek.
Kazdego dnia przy zwlokach rodza sie nowe wdowy
i nowe sieroty. Siedza z zalozonymi rekoma,
zastanawiajac sie jak zyc dalej.

Pozniej sa na cmentarzu, czesc z nich
po raz pierwszy. Przerazone swymi lzami,
a czasem ich brakiem. Ktos pochyla sie nad nimi,
szepcze, co nalezy teraz robic:
powiedziec kilka slow, lub czasem,
rzucic garsc ziemi w dol do grobu.

Nastepnie wszyscy wracaja do domu zmarlego,
ktory nagle wypelnia sie ludzmi.
Wdowa siedzi prosto na tapczanie,
a ludzie ustawiaja sie w kolejce,
czasami chwytaja za reke, czasami obejmuja.
Ona mysli, co powiedziec kazdemu,
podziekowac, podziekowac za przyjscie.

W sercu, chce, zeby sobie poszli.
A sama wrocic na cmentarz,
do sali, do szpitala. Wie,
ze to niemozliwe. Ale to jej jedyna nadzieja,
zyczenie by cofnac czas. Chociaz troche,
nie, az tak, ze do poczatku malzenstwa czy pierwszego pocalunku.

"Where the Picnic Was" by Thomas Hardy

Wiersz ma prawie 100 lat. Wydaje sie prosty, kiedy czyta sie go po angielsku. To tylko zludzenie, kiedy czlowiek zabiera sie za tlumaczenie z oddaniem wszystkich rymow.
Thomas Hardy
Where the Picnic Was

Where we made the fire
Of branch and briar
On the hill to the sea,
I slowly climb
Through winter mire,
And scan and trace
The forsaken place
Quite readily.

Now a cold wind blows,
And the grass is gray,
But the spot still shows
As a burnt circle — aye,
And stick-ends, charred,
Still strew the sward
Whereon I stand,
Last relic of the band
Who came that day!

Yes, I am here
Just as last year,
And the sea breathes brine
From its strange straight line
Up hither, the same
As when we four came.
— But two have wandered far
From this grassy rise
Into urban roar
Where no picnics are,
And one — has shut her eyes
For evermore.

Tam biwakowalismy

Tam byl nasz ogien
Z czasow lata pamietam
Palilismy wrzosiec i pien
Wzgorze tuz przy morzu,
Skupiony osiagam
Przez zimowego szlaku bagien,
Zostaje znalezione
Tamto miejsce opuszczone
Bez wiekszego wysilku.

Zimny wiatr wieje,
I trawa wyplowiala,
Ktora wzrokowi oddaje
Paleniska ksztalt kolisty - bez mala,
I patykow drobiny, zweglone,
Sa wokolo rozrzucone
I stoje tutaj, ja - ostatni
Z paczki tamtych dni,
Z ferajny, ktora biwak miala!

Znowu tutaj jestem
Jak i zeszlego roku bylem,
A morze wciaz solnym oddechem
Przez fale dzieli sie ze swiatem,
Dlatego tutaj czuje to samo,
Jak wtedy gdy nas czworo stalo
—Lecz dwoch wyruszylo w dal, tak,
Stad gdzie swiat uroczy
Do miasta, gdzie halas wielki
I gdzie biwakow brak,
A jeden - zamknal oczy
Na wieki.

"One Art" by Elizabeth Bishop

Nie do konca jestem zadowolony z tego tlumaczenia. Sporo wysilku kosztowalo mnie oddanie rymu ABA. Nie wiem czy uzycie zwrotu: "wagi malej" ma racje bytu?
Elizabeth Bishop
One Art
The art of losing isn't hard to master;
so many things seem filled with the intent
to be lost that their loss is no disaster,

Lose something every day. Accept the fluster
of lost door keys, the hour badly spent.
The art of losing isn't hard to master.

Then practice losing farther, losing faster:
places, and names, and where it was you meant
to travel. None of these will bring disaster.

I lost my mother's watch. And look! my last, or
next-to-last, of three beloved houses went.
The art of losing isn't hard to master.

I lost two cities, lovely ones. And, vaster,
some realms I owned, two rivers, a continent.
I miss them, but it wasn't a disaster.

—Even losing you (the joking voice, a gesture
I love) I shan't have lied. It's evident
the art of losing's not too hard to master
though it may look like (Write it!) a disaster.

O pewnej sztuce
Mistrzowi w sztuce tracenia latwo jest zyc dalej,
bo dla wielu rzeczy nie ma innej przyszlosci,
niz zostac zgubionymi. Ich strata to sprawa wagi malej.

Zgub cos kazdego dnia. Nie szalej,
gdy klucze zgubione i czas pozbawiony radosci.
Mistrzowi w sztuce tracenia latwo jest zyc dalej.

Potem, cwicz, by tracic wiecej i szybciej
nazwy i miejsca, w ktorych twoja osoba juz nie zagosci
Wszystko to rzeczy wagi malej.

Zgubilem zegarek mojej mamy. I zobacz! Hej!
Runela nawet ostania czy przed ostatnia z mych posiadlosci.
Mistrzowi w sztuce tracenia latwo jest zyc dalej.

Utracilem dwa kochane miasta, i wiecej,
krolestwa, ktore mialem, dwie rzeki, i kontynent w calosci.
Brakuje mi ich, ale to sprawy wagi malej.

-–Nawet utrata Ciebie (z zartem powiedziane, pokaz smielej)
Nie sklamie. To jedna z oczywistosci,
ze mistrzowi w sztuce tracenia latwo jest zyc dalej,
chociaz, moze sie to wydawac (napisz to!) sprawa wagi niemalej.

"A Man In His Life" by Yehuda Amichai

Yehuda Amichai

A Man In His Life

A man doesn't have time in his life
to have time for everything.
He doesn't have seasons enough to have
a season for every purpose. Ecclesiastes
Was wrong about that.
A man needs to love and to hate at the same moment,
to laugh and cry with the same eyes,
with the same hands to throw stones and to gather them,
to make love in war and war in love.
And to hate and forgive and remember and forget,
to arrange and confuse, to eat and to digest
what history
takes years and years to do.
A man doesn't have time.
When he loses he seeks, when he finds
he forgets, when he forgets he loves, when he loves
he begins to forget.
And his soul is seasoned, his soul
is very professional.
Only his body remains forever
an amateur. It tries and it misses,
gets muddled, doesn't learn a thing,
drunk and blind in its pleasures
and its pains.

He will die as figs die in autumn,
Shriveled and full of himself and sweet,
the leaves growing dry on the ground,
the bare branches pointing to the place
where there's time for everything.

Zycie mezczyzny

Nie na wszystko ma czas mezczyzna
w swoim zyciu.
Nie dla niego czas na wszystko. Eklezjasta
mylil sie.
Mezczyzna musi jednoczesnie kochac i nienawidzic,
ronic lzy ze smiechu i smutku
kamienie rzucac i gromadzic,
kochac w czasie wojny i walczyc w milosci.
Nienawidzic i przebaczac, pamietac i zapominac,
Porzadkowac i burzyc, jesc i trawic
wszystko to na co
historia patrzebuje wielu lat.
Mezczyzna nie ma czasu.
Kiedy traci to szuka, znajdujac
zapomina, kiedy zapomina to kocha, kochajac
zaczyna zapominac.
Dusza jego jest zaprawiona,
pelna doswiadczenia.
Jedynie cialo jego na zawsze
niedoswiadczone. Powstajac i upadajac
miota sie, niczego nie rozumie
pijane i slepe w swych zadzach
i bolach.

Umrze jak umieraja figi na jesien
zasuszone, dojrzale i slodkie,
opadle liscie usychaja pod drzewem,
gole galezie wskazuja miejsce,
gdzie na wszystko jest czas.

"The Sea and the Shore" by Yehuda Amichai

Yehuda Amichai pisal po hebrajsku. Korzystalem z angielskiego tlumaczenia autorstwa Chana Blocha i Stephena Mitchela. Jest to zatem tlumaczenie tlumaczenia :)

The Sea and the Shore
The sea and the shore are always next to each other.
Both want to learn speak, to learn to say
one word only. The sea wants to say "shore"
and the shore "sea". They draw close,
millions of years, to speech, to saying
that single word. When the sea says "shore"
and the shore "sea",
redemption will come to the world,
the world will return to chaos.

Morze i brzeg
Morze i brzeg sa zawsze jedno przy drugim.
Oboje chca nauczyc sie mowic, by powiedziec
tylko jedno slowo. Morze chce powiedziec "brzeg"
a brzeg "morze". Ocieraja sie kazde o siebie,
przez miliony lat, by przemowic, by powiedziec
to jedno slowo. Kiedy morze powie "brzeg"
a brzeg "morze",
nadejdzie zbawienie,
swiat powroci do chaosu.

"Insomnia" by Elizabeth Bishop

Elizabeth Bishop

Insomnia
The moon in the bureau mirror
looks out a million miles
(and perhaps with pride, at herself,
but she never, never smiles)
far and a way beyond sleep, or
perhaps she's a daytime sleeper.

By the Universe deserted,
she'd tell it to go to hell,
and she'd find a body of water,
or a mirror, on which to dwell.
So wrap up care in a cobweb
and drop it down the well

into that world inverted
where left is always right, ,
where the shadows are really the body,
where we stay awake all night,
where the heavens are shallow as the sea
is now deep, and you love me.

Bezsennosc
Ksiezyc na biurku odbity jak w lustrze
przez milion mil wypatruje (i prawdopodobnie z duma, jej samej,
lecz ona nigdy a nigdy usmiechu nie pokazuje)
daleko i poza snem, moze
ona spi w dzien.

Przez Wrzechswiat opuszczony,
moglaby powiedziec: do piekla z nim,
a sama znalezc zbiornik wodny
czy lustro, takie do zycia w nim.
Zawin wiec troske w pajeczyne
i opusc ja do studni

do swiata gdzie wszystko jest na opak,
gdzie lewy jest zawsze prawy,
gdzie cien jest naprawde cialem,
gdzie noc cala czuwamy,
gdzie niebiosa sa plytkie tak jak morze masz
teraz glebokie, i ty mnie kochasz.

Slowo wstepu

Jest 7 pazdziernika 2008. Od pewnego czasu lubie tlumaczyc rozne wiersze z angielskiego na polski. Sprawia mi radosc zastanawianie sie nad uzyciem najodpowiedniejszych slow i zwrotow, tak, zeby oddac to, "co poeta mial na mysli". To nie tylko swietna zabawa, ale i okazja do obcowania z pieknem ludzkich slow, wrazen i uczuc. Na tym blogu bede umieszczac moje amatorskie tlumaczenia wierszy roznych poetow, przede wszystkim angielskojezycznych. Zapraszam wszystkich do komentarzy i umieszczania wlasnych tlumaczen!