Alda Merini "Otello"

Do końca nie rozumiem w tym wierszu metafory budowanej wokół postaci z Szekspira. Śmiertelnie zazdrosny Otello przestaje widzieć swoją ukochaną Desdemonę. Widzi natomiast świat przez pryzmat swojej chorej wyobraźni.
Skupiłem się na rymach, które tutaj przebiegają według schematu typu aabbcc, z jednym wersetem nie rymującym się z żadnym innym.

ALDA MERINI
Otello

Otello, Otello dalla voce rossa,
quaggiù non è più tempo di riscossa;
dalle verdi vallate della morte
alla tua sposa tu hai cambiato sorte.
Cerco l’ombra degli inferi profonda
e la palude mi diventa bionda;
altra donna ti è accanto,
altra natura
e tu mi hai rinchiuso nelle scaltre mura.

Transl. Susan Stewart
Othello
Othello, red-voiced Othello,
there’s no more time to turn the tide below
between death’s valleys, so green,
and your wife, you changed the scheme.
I look for the deep shadow of that demimonde,
and find the swamp, from here, turns blonde;
another woman is next to you,
another nature
and within its cunning walls, you locked me as a prisoner.

Otello
Otello, Otello z głosem czerwonym,
tutaj, już nie ma czasu, by być wyzwolonym;
z zielonych dolin śmiertelnego ciosu
ku własnej żonie zmieniłeś koleje losu.
Szukam w piekle głębokiego cienia
a bagno na blond się przemienia;
inna kobieta u mego boku,
innej natury
a mnie zamknąłeś, wznosząc więzienia chytre mury.

Alda Merini "L'ospite"

Jeden z mocniejszych wierszy Merini. Męska zwierzęcość i krzycząca na znak protestu kobieta.
ALDA MERINI
L’ospite
Tu sei presentato una sera ubriaco
sollevando l’audace gesto
di chi vuole fare cadere una donna
nel proprio tranello oscuro
e io non ti ho creduto
profittatore infingardo.
Sulla mia buona fede
avresti lasciato cadere il tuo inguine sporco;
per tanta tua malizia
hai commesso un reato morto.

Transl. Susan Stewart
The Guest
You showed up one night drunk
jacking up the audacious gesture
of someone who wants to make a woman fall
into his own dark snare
and I didn’t trust you
you untrustworthy opportunist.
Over my good faith
you would have let your dirty groin fall
despite all your guile
you committed a still-born crime.

Gość
Pojawiłeś się pewnej nocy pijany
śmiałym gestem wymachując
jak ktoś, kto chce, aby kobieta wpadła
we własne obskurne sidła
a ja tobie nie uwierzyłam
próżny kombinatorze.
Na moją dobrą wiarę
zwaliłbyś swoją brudną pachwinę;
przez cały swój podstępek
popełniłeś śmiertelną zbrodnię.

Alda Merini "Il grembiule"

Mieliśmy wspomnienie ojca na podstawie jego płaszcza, a teraz patrzymy na fartuch matki.

ALDA MERINI
Il grembiule
Mia madre invece aveva un vecchio grembiule
per la festa e il lavoro,
a lui si consolava vivendo.
In quel grembiule noi trovammo ristoro
fu dato agli straccivendoli
dopo la morte, ma un barbone
riconoscendo la maternità
ne fece un molle cuscino
per le sue esequie vive.

Transl. Susan Stewart
The Apron
My mother, though, had an old apron
for holidays and work,
and she consoled herself with it by living.
We found solace in that apron
that was given away to the ragmen
after her death, but a tramp,
recognizing its maternity,
made a soggy pillow from it
for his living funeral rites.

Fartuch
Moja matka zaś miała stary fartuch
od święta i na codzień do pracy,
i żyjąc, w nim znajdowała pocieszenie.
My znaleźliśmy ukojenie w tym fartuchu,
oddanym później na szmaty
po jej śmierci, lecz pewien włóczęga,
rozpoznając w nim matczyność,
zrobił z niego miękką poduszkę
na swój żywy pogrzeb.

Alda Merini "Il pastrano"

Rozpoznajesz swojego ojca, patrząc na jego stary płaszcz, zawieszony gdzieś w rogu pokoju.

Alda Merini
Il pastrano
Un certo pastrano abitò lungo tempo in casa
era un pastrano di lana buona
un pettinato leggero
un pastrano di molte fatture
vissuto e rivoltato mille volte
era il disegno del nostro babbo
la sua sagoma ora assorta ed ora felice.
Appeso a un cappio o al portabiti
assumeva un’aria sconfitta:
traverso quell’antico pastrano
ho conosciuto i segreti di mio padre
vivendolo così, nell’ombra.

Transl. Susan Stewart
The Overcoat
A certain overcoat lived at our house for a long time
it was made of good wool
a finely-combed wool
a many-times-made-over overcoat
well-worn, a thousand times turned inside out
it wore the outline of our father
his very figure, whether worried or happy.
Hanging on a hook or on the coat rack
it took on defeated air:
through that ancient overcoat
I came to know my father’s secrets
to live that life, in the shadow.

Płaszcz
Pewien płaszcz długo mieszkał w domu
płaszcz z dobrej wełny
zgrzebny i lekki
wyświechtany i przewracany tysiąc razy
przybrał sylwetkę naszego taty
jego postać raz zatroskaną raz szczęśliwą.
Zarzucony na hak czy wieszak
pochłaniał powietrze porażki:
poprzez ten stary płaszcz
poznałem sekrety mojego ojca
ot, tak sobie żyjąc, w cieniu.

Alda Merini "E più facile ancora"

Tym razem o miłości, której łzy są polerowane, tak cierpliwie, że w końcu błyszczą, jak gwiazdy na niebie.

Alda Merini
E più facile ancora
E più facile ancora mi sarebbe
scendere a te per le più buie scale,
quelle del desiderio che mi assalta
come lupo infecondo nella notte.

So che tu coglieresti dei miei frutti
con le mani sapienti del perdono...

E so anche che mi ami di un amore
casto, infinito, regno di tristezza...

Ma io il pianto per te l’ho levigato
giorno per giorno come luce piena
e lo rimando tacita ai miei occhi
che, se ti guardo, vivono di stelle.

Transl. Susan Stewart
And It Would Be Even Easier
And it would be even easier for me
to come down to you by the darkest stair,
that one out of the desire that assaults me
like a barren wolf in the night.

I know that you would pluck my fruits
with the wise hands of forgiveness...

And I also know that you love me with a love
chaste, infinite, realm of sadness...

As for my crying over you, I bleached it away slowly
day by day as full light does
and in silence I sent it back to my eyes,
which, if I look at you, are alive with stars.

Już łatwiej
Już łatwiej będzie mi
zejść do ciebie ciemnymi schodami.
Schody takiego pragnienia, które mnie atakuje
jak bezpłodny wilk w nocy.

Wiem, że zebrałbyś moje owoce
mądrymi rękoma przebaczenia...

I wiem, również, że kochasz mnie miłością
czystą, nieskończoną, królestwo tęsknoty...

Lecz płacz za tobą wypolerowałam,
dzień po dniu, jak to czyni pełne światło
i w ciszy odsyłam go ku moim oczom,
które, gdy tylko cię widzę, żyją jak gwiazdy.

Alda Merini "Missione di Pietro"

Poetyckie przedstawienie dwóch momentów z życia Piotra: najpierw, w Ogrójcu, jego zapewnienie o byciu z Jezusem do samego końca, a kilka godzin później scena zaparcia się Mistrza.


Alda Merini
Missione di Pietro

Quando il Signore, desolato e grigio,
ombra della Sua ombra incespicava
dentro il Suo verbo colmo di incertezza,
Pietro comparve, forte nella braccia
e nelle membra a reggerLo nel mondo...

Quando Pietro fu solo nel peccato,
quando già rinnegava il Suo Signore
e Lo vendeva a tutti nella frode,
Dio non comparve (si era già velato
per la notte più oscura profetata),
ma gli fece suonare dentro il cuore
le campane più vive del riscatto.
PIETRO FU IL PRIMO A IMMEGERSI NEL SANGUE!

Transl. Susan Stewart
Peter’s Mission

When the Lord, desolate and gray,
shadow of His shadows, was stumbling
inside His own Word, and filled with uncertainty,
Peter showed up, strong-armed,
strong in every limb, to carry Him into the world...

When Peter was left alone in his own sin,
when he was already denying His Lord
and was selling Him to everyone, a bait and switch,
God didn’t show up (He had already veiled himself
for the darkest prophesied night),
but he let ring inside his heart
the most vivid bells of ransom.
PETER WAS THE FIRST TO DIVE INTO BLOOD!

Misja Piotra

Kiedy Pan, siwy i strapiony
Cień Swojego cienia, potykał się
w Swoim słowie pełnym niepewności,
Piotr pojawił się, mocny w barach
i w nogach, aby wprowadzić Go w świat.

Kiedy Piotr stał sam w grzechu,
tuż po tym, jak zaparł się Swojego Pana
i przez oszustwo sprzedawał Go wszystkim,
Bóg nie pojawił się (już się okrył
nocą ciemną i zapowiedzianą),
lecz we wnętrzu jego serca wzbudził
najżywsze bicie dzwonów odkupienia.
PIOTR JAKO PIEWSZY ZOSTAŁ ZANURZONY WE KRWI!

Alda Merini "La Sibilla Cumana"

Alda Merini
La Sibilla Cumana

Ho veduto virgulti
spegnersi a un sommo d’intima dolcezza
quasi per ridondanza di messaggi
e disciogliersi labbra
a lungo stemperate nella voce,
nell’urlo, quasi, della propria vita;
vuota di sé ho scrutata la pupilla,
impoverito il trepido magnete
che attirava in delirio le figure.
Così, sopra una forma già distesa
nel certo abbraccio dell’intuizione,
crolla la lenta pausa finale
che intossica di morte l’avventura.


Transl. Susan Stewart
The Cumaean Sybil

I saw blossoms
fade away at the peak of intimate tenderness
maybe because the messages were redundant
and lips melting
for a long time slurred in the voice,
in the cry, maybe, of their own life;
I scrutinized the pupil of the eye, emptied of itself,
the trembling magnet, impoverished,
that drew the figures in frenzy.
This is how, above a form, already outstretched
in intuition’s sure embrace,
the slow final interval gives way,
poisoning the adventure with death.

Sybilla Kumańska

Widziałam pączki
więdnące u szczytu intymnej słodkości
może przez nadmiar wiadomości
i rozpływające się usta,
długo rozpuszczane w głosie,
w krzyku, może, własnego życia;
wyzbyta siebie prześwietlałam źrenicę oka,
biedny, drgający magnes,
który postacie wpędza w delirium
I tak, nad formą, już rozciągniętą
w gotowym objęciu intuicji
upada powolna przerwa końcowa,
która śmiercią zatruwa los.

Alda Merini "Solo una mano d’angelo"

Wracam po długim czasie milczenia. Poezja jest silniejsza niż lenistwo. Czytam wiersze Aldy Merini, współczesnej poetki włoskiej z Mediolanu (zmarła w 2009) oraz ich angielskie tłumaczenie Susan Stewart, amerykańskiej poetki i profesor z Princeton ("Love Lessons - Selected Poems Of Alda Merini" translated by Susan Stewart).

ALDA MERINI
Solo una mano d’angelo

Solo una mano d’angelo
intatta di sé, del suo amore per sé,
potrebbe
offrirmi la concavità del suo palmo
perché vi riversi il mio pianto.
La mano dell’uomo vivente
è troppo impagliata nei fili dell’oggi e dell’ieri,
è troppo ricolma di vita e di plasma di vita!
Non potrà mai la mano dell’uomo mondarsi
per il tranquillo pianto del proprio fratello!
E dunque, soltanto una mano di angelo bianco
dalle lontane radici nutrite d’eterno e d’immenso
potrebbe filtrare serena le confessioni dell’uomo
senza vibrarne sul fondo in un cenno di viva ripulsa.

Transl. Susan Stewart
Only An Angel’s Hand

Only an angel’s hand
Unsullied in itself, in its love for itself,
could
offer me the hollow of its palm
reversing my crying into it.
The hand of a living man
is too tangled in the threads of todays and yesterdays
is too filled with life and the living plasma of life!
A man’s hand will never cleans itself
on behalf of his own brother’s calm crying
And so, only a white angel’s hand
out of distant roots, nourished by eternity and immensity,
could calmly sift man’s confessions
without shaking at the palm in a sign of intense repulsion.

Moje tłumaczenie
Tylko ręka anioła

Tylko ręka anioła
W sobie nieskalana, miłością do siebie,
mogłaby
darować mi wgłębienie dłoni
aby wypełnić je moimi łzami
Ręka żywego człowieka
jest zbyt poprzetykana nićmi wczoraj i jutro,
jest zbyt wypełniona życiem i plazmą życia.
Ręka człowieka nigdy nie umyje się
w cichym płaczu swojego bliźniego!
Dlatego, tylko ręka białego anioła
z odległych korzeni karmionych wiecznością i bezmiarem
mogłaby spokojnie przesiewać wyznania człowieka
bez potrząsania dłonią w niepohamowanym odruchu wstrętu.